LỐI ĐI CHUNG VÀ LỐI ĐI QUA CÓ ĐIỂM GÌ KHÁC NHAU

Nội dụng bài viết:

1. Khái niệm về lối đi chung và lối đi qua

a) Khái niệm về lối đi chung

Hiện nay, pháp luật không quy định hay giải thích thế nào là lối đi chung, nhưng lối đi chung có thể được hiểu là phần diện tích đất được cắt ra để các chủ sử dụng đất sử dụng làm lối đi ra đường giao thông công cộng. Khái niệm này đã tự hình thành từ ba cách hiểu phổ biến sau:

• Thứ nhất, lối đi chung được hình thành từ lối mòn, sử dụng lâu năm.

• Thứ hai, lối đi chung được người sử dụng đất phía ngoài tự dành ra hoặc theo thỏa thuận hoặc chuyển nhượng cho người phía trong để có lối ra đường công cộng (giống với lối đi qua).

• Thứ ba, lối đi chung do các chủ sử dụng đất cắt một phần đất của mình tạo nên, đồng thời lối đi chung tạo thành ranh giới sử dụng đất giữa các thửa đất liền kề (thường gọi là đường đi chung hoặc ngõ đi chung).

b) Khái niệm về lối đi qua

Khác với lối đi chung, lối đi qua hiện đã được quy định trong luật, cụ thể là tại Khoản 1 Điều 254 Bộ luật Dân sự 2015 (BLDS 2015) như sau:

“Chủ sở hữu có bất động sản bị vây bọc bởi các bất động sản của các chủ sở hữu khác mà không có hoặc không đủ lối đi ra đường công cộng, có quyền yêu cầu chủ sở hữu bất động sản vây bọc dành cho mình một lối đi hợp lý trên phần đất của họ.”

Như vậy, lối đi qua là lối đi trên bất động sản của người khác do chủ sở hữu bất động sản bị vây bọc và chủ sở hữu bất động sản vây bọc thỏa thuận, hoặc theo bản án của Tòa án hay quyết định của cơ quan nhà nước khác có thẩm quyền.

2. Quyền liên quan với lối đi

a) Quyền và nghĩa vụ của các chủ sử dụng đất đối với lối đi chung

Các chủ sử dụng đất liền kề với lối đi chung được sử dụng đất làm lối đi ra đường công cộng và việc sử dụng không được làm ảnh hưởng đến chủ sử dụng khác. Ngoài ra, theo quy định tại Điều 178 BLDS 2015 thì các chủ sử dụng đất liền kề với lối đi chung được trổ cửa ra vào nhà, cửa sổ nhìn ra lối đi chung theo quy định của pháp luật về xây dựng. Không ai được quyền sử dụng lối đi chung vào mục đích cho riêng mình và cản trở quyền sử dụng lối đi chung của người khác. Mặt khác, trong nhiều trường hợp không thể lấy quy định quyền về lối đi qua áp dụng để giải quyết tranh chấp về lối đi chung, mà phải áp dụng quy định giải quyết tranh chấp đất đai. 

b) Quyền đối với bất động sản liền kề

Từ quy định tại Điều 245 BLDS 2015 về “Quyền đối với bất động sản liền kề”, ta có thể hiểu được một trong những quyền đối với bất động sản liền kề là quyền về lối đi qua. Do đó, theo quy định tại Điều 254 BLDS 2015 về “Quyền về lối đi qua” thì người sử dụng phải có nghĩa vụ, trách nhiệm cho bất động sản hưởng quyền khi thực hiện quyền về lối đi chung (như phải đền bù cho chủ sở hữu bất động sản chịu hưởng quyền; trừ trường hợp có thỏa thuận khác). Riêng đối với trường hợp bất động sản được chia thành nhiều phần cho các chủ sở hữu, chủ sử dụng khác nhau thì khi chia phải dành lối đi cần thiết cho người phía trong theo quy định nêu trên mà không có đền bù. Việc chấm dứt quyền đối với bất động sản liền kề được thực hiện khi thuộc một trong các trường hợp quy định tại Điều 256 BLDS 2015.